ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ
By Rajpal Singh Ghal Kalan

ਸੋਚੈ ਸੋਚਿ- ਇਹ ਸੋਚਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਸੁੱਚ/ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਨਾਲ ਹੈ The holiness of being kept neat and clean
ਸਚਿਆਰਾ-ਸੱਚ ਦਾ ਘਰ/ ਸੱਚ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ The house of truth or light of truth
ਕੂੜੇ - ਮਾਇਆ ਜਾਲ, ਭਰਮ (illusive trap, myth)
ਤੁਟੇ- ਟੁੱਟਣਾ (break
ਪਾਲਿ - ਕੰਧ/ਪਰਦਾ ( wall, veil/curtain of illusion)
ਆਕਾਰ- ਸ਼ਕਲ/ਸੂਰਤ ਜਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ Shape of creatures
ਭਵਾਈਅਹਿ - ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ (in a circle to take birth and die
ਬੁਝੈ -ਸਮਝ ਲੈਣਾ (to understand
ਗਾਵੈ - ਗਾਉਣਾ (sing)
ਤਾਣੁ -ਬਲ/ਤਾਕਤ/ਸਮਰਥਾ (strength)
ਨੀਸਾਣੁ- ਬਖਸ਼ਿਸ਼ (Blessing)
ਚਾਰ- ਸੋਹਣਾ (ਆਚਾਰ) (beuauty of character)
ਕਥਨਾ- ਬਿਆਨ/ਵਰਨਣ ਕਰਨਾ (narrate/ state
ਕਥਿ- ਆਖਣਾ (to)say)
ਕੋਟਿ - ਕਈ ਕਰੋੜ (multi millions)
ਆਰਜਾ -ਉਮਰ (age)
ਨਵਾ ਖੰਡਾ- ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੌ ਹਿੱਸੇ (nine parts of earth)
ਪੰਚ- ਜਿੰਨਾ ਨੇ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਤੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨ ਹਨ
ਸਿਰਠਿ - ਧਰਤੀ (earth)
ਕੇਤਾ- ਕਿੰਨਾ (how much)
ਅਸੰਖ- ਕਰੋੜਾਂ ਹੀ ਜੋ ਗਿਣੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ (beyond counting)
ਰੰਗੀ ਰੰਗੀ - ਭਾਂਤ ਭਾਂਤ ਦੀ (Variety of creatures and substances)
ਮੁੰਦਾ ਸੰਤੋਖ- ਸੰਤੋਖ ਦੀਆਂ ਮੁੰਦਰਾਂ (earrings of patience)
ਬਿਭੂਤਿ- ਸੁਆਹ (ashes)
ਜੁਗਤਿ ਡੰਡਾ- ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਡੰਡੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ (Way)
ਪਗਿ- ਪੈਰ (foot)
ਥੀਸੀ- ਹੋਵੇਗਾ (will be)
ਵਿਸਟਾ - ਗੰਦਗੀ (filth)
ਉਰਿ - ਹਿਰਦੈ (ਵਿੱਚ (in mind)
ਅਹਿਨਿਸਿ- ਦਿਨ-ਰਾਤ (24 X 7 Day & Night)
ਖਟੁ- ਛੇ (ਗਿਣਤੀ) (six)
ਵਿਸੁਏ- ਵਿਸਾ (15 ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰ ਇੱਕ ਵਿਸਾ)
ਚਸਿਆ- ਚਸਾ (15 ਵਿਸਾ ਦਾ 1 ਚਸਾ 30 ਚਸਿਆ ਦਾ 1ਪਲ)
ਘੜੀਆ (30 ਪਲਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਘੜੀ)
ਪਹਰਾ-ਪਹਿਰ (ਸਾਢੇ 7 ਘੜੀਆਂ 1 ਪਹਿਰ)
ਥਿਤੀ- ਥਿੱਤ (15 ਥਿੱਤਾਂ)
ਵਾਰੀ- ਵਾਰ (ਦਿਨ) ਇੱਕ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ 7
ਮਾਹੁ- ਮਹੀਨਾ
ਮਕਰੰਦ - ਫੁੱਲ (ਦਾ ਰਸ)
ਬਿਖਿਆ- ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਧਨ/ਮਾਇਆ
worth perishing assets/wealth
ਸਾਦੁ- ਸੁਆਦ (taste)
ਵਿਡਾਣੀ- ਬਗਾਨੀ/ਪਰਾਈ (others
ਕਾਂਇਆ-ਸਰੀਰ (body)
ਮੇਉ - ਮਲਾਹ ਜਾਂ ਮਛਵਾਰਾ
ਜਾਲੀ - ਜਾਲ (ਮੱਛੀਆਂ ਜਾਂ ਪੰਛੀ ਫੜ੍ਹਨ ਲਈ)
ਮੰਝਿ- ਵਿਚਕਾਰ /ਵਿੱਚ (between)
ਗਾਖੜੀ -ਕਠਿਨ/ ਔਖੀ (hard)
ਸਬਲ - ਬਲਵਾਨ (strong)
ਅਨਿਤ - ਨਿੱਤ ਨਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ / ਨਾਸਵੰਤ (worth perishing)
ਗਿਰੰਬਾਰੀ - ਗਿਰਾਂ ਬਾਰੀ/ ਭਾਰੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ (huge responsibility)
ਦੁਕ੍ਰਿਤ - ਮਾੜੇ ਕਰਮ (Bad deeds)
ਸੁਕ੍ਰਿਤ - ਚੰਗੇ ਕਰਮ (Good deeds)
ਸਗਲਾਣਾ - ਸਾਰਾ (whole)
ਹੇਤਿ- ਨਾਲ (with)
ਰਤੀਆ- ਰੰਗੀਆਂ (ਸ਼ਬਦ/ਨਾਮ ਵਿੱਚ) (attuned to shabad)
ਹੈਵਰ - ਵਧੀਆ ਘੋੜੇ (Best horses)
ਗੈਵਰ/ਅਸ੍ਵ- ਹਾਥੀ (best elephants)
ਗਿਰੰਬਾਰੀ -ਵੱਡੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ (who rule over vast area)
ਸੁਹੇਲਾ- ਸੌਖਾ (easy)
ਡੂੰਗਰੁ- ਪਹਾੜ (mountain)
ਰਸਾਤਲਿ - ਨਰਕ ਵਿੱਚ
ਉਰਧ - ਉਲਟਾ
ਨਾ ਮਰਜਾਦ- ਮਰਿਆਦਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ (without dicipline)
ਕਲਿ ਭੀਤਰ - ਲੋਕਾਈ/ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ (in the world)
ਅਹਿਲਾ-ਆਹਲਾ (sublime)
ਸਰੈ ਸਰੀਅਤ - ਧਾਰਮਿਕ ਰੀਤਾਂ (religious rituals)
ਮਖਸੂਦੁ- ਨਿਸ਼ਾਨਾ/ਪ੍ਰਯੋਜਨ(target)
ਪਾਰਜਾਤੁ-ਇੱਛਾ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ (wish fulfilling Elysian Tree)
ਵਾਵਣਾ-ਖਰਚਿਤ ਕਰਨਾ (prodigal'ing or To spend rashly )
ਵਾਇ-ਆਵਾਜ਼ ਕੱਢਣਾ/ ਬੋਲਣਾ (to sound/speak)
ਅਮੋਘ - ਜੋ ਫਲ ਕਦੇ ਖਾਲੀ ਨਾ ਜਾਵੇ (forever fruitful)
ਸੁਹਦੇ - ਮਸਤ ਫਕੀਰ (hermit/dervish)
ਆਵਣੁ ਵੰਞਣੁ- ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ (in a circle to take birth and die)
ਡਾਖੜੋ-ਦੁਖਦਾਈ (miserable)
ਅਨ ਕਉ- ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ (To others)
ਤਾਸੁ- ਲਾਭ (profit)
ਸੁਆਉ- ਗਰਜ਼ (need (of Life)
ਵਿਤੁ- ਧਨ/ ਸੰਪਤੀ (wealth)
ਆਰਸੀ-ਸ਼ੀਸ਼ਾ (mirror)
ਰਾਸੀ - ਪੂੰਜੀ /ਸਰਮਾਇਆ (capital)
ਤੋਸਾ- ਰਾਹ ਦਾ ਖਰਚ
ਕਸਤੂਰੀ -ਉੱਤਮ ਪਦਾਰਥ (sublime material)
ਸੁਘੜਿ- ਸੁਚੱਜੀ (task professional
ਬਿਚਖਣਿ- ਸਿਆਣਾ/ਸਿਆਣੀ (wise)
ਬਿਨਉ- ਬੇਨਤੀ (request)
ਬਦਫੈਲੀ- ਭੈੜੀ ਕਰਤੂਤ (poor deed)
ਦਹ ਦਿਸਿ- ਦਸਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ (Ten directions EWNS and 4 between them, UP and Down)
ਬਾਵੈ - ਖੱਬੇ ਹੱਥ
ਮਹਜਰ - ਮੇਜਰਨਾਮਾ (ਬਹੁਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਵਾਲਾ ਪਰਚਾ) {memorandum}
ਗਜ /ਗੈਵਰ -ਹਾਥੀ
ਕੁਰੰਗਾ -ਹਿਰਨ (deer)
ਸੈਲ - ਪਹਾੜ (Mountain)
ਗਿਰਿ -ਪਹਾੜ (Mountain)
ਅਦਲੁ- ਨਿਆਂ (justice)
ਅਦਲੀ- ਨਿਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (Judge)
ਦਰਬੁ - ਦੌਲਤ/ਧਨ (wealth)
ਬੋਹਿਥੁ- ਜਹਾਜ਼ (ship)
ਪਾਰ ਗਰਾਮਨੋ- ਪਾਰ ਲੰਘਣ ਲਈ (To get across)
ਮਾਤੋ- ਮਸਤ (ecstatic)
ਪੈਖਰ- ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਢੰਗੇ
ਸਾਰਤਾ- ਇਸ਼ਾਰਾ (gesture)
ਤਾਜੀ- ਅਰਬੀ ਨਸਲ ਦੇ ਘੋੜੇ
ਤੁਖਾਰ- ਊਠ (camel)
ਤਾਉ- ਸੇਕ (heat)
ਵਲੇਵਾ -ਵਿਹਾਰ (dealing)
ਸਾਕਤ- ਰੱਬ ਤੋਂ ਟੁੱਟਿਆ
ਕਣ - ਦਾਣੇ (
ਥੋਥਰ - ਖਾਲੀ (empty)
ਤੁਖਾ - ਤੋਹ/
ਗੀਧੇ- ਗਿੱਝੇ ਹੋਏ/ ਮਸਤ (ecstatic)
ਅਲਖੁ- ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ਪ੍ਰਭੂ (the invisible God)
ਤਰਵਰ- ਰੁੱਖ/ਬਿਰਖ (Tree)
ਉਦਿਆਨ-ਜੰਗਲ/ਬੀਆਬਾਨ (Forest)
ਤ੍ਰਾਸੁ - ਡਰ - fear
ਆਮਰਿ- ਸੇਵਿਕਾ (servent)
ਫਾਕੀ-ਫਸੀ ਹੋਈ (entrapped)
ਕਾਪਰ- ਕੱਪੜੇ (clothes)
ਰਾਰਿ/ਰਾੜਿ -ਝਗੜਾ(argument)
ਗਮਰੁ - ਤੇਜ ਪ੍ਰਤਾਪ (Glorious Greatness)
ਉਪਾਧਿ-ਛਲ/ਫਰੇਬ
ਬਟਾਊ-ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ (Traveler)
ਮਿਥਿਆ-ਨਾਸ਼ ਹੋਣ ਵਾਲਾ (worth perishing)
ਆਧਿ- ਮਨ ਦੇ ਰੋਗ (psychological illness)
ਬਿਆਧਿ- ਸਰੀਰ ਦੇ ਰੋਗ (physiological illness)
ਉਪਾਧਿ- ਗੁਣ ਕਰਕੇ ਲੱਗੇ ਰੋਗ (Social illness)
ਪਾਵਕੁ/ਪਾਵਕ - ਅੱਗ (fire)
ਵੜੀਐ - ਤੁਲਨਾ ਕਰੀਏ (to compare)
ਸੁਆਵਗੀਰ-ਸੁਆਰਥੀ (selfish)
ਜੋਰਾ - ਇਸਤਰੀ (women)
ਦਾਮਨੀ - ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ / lightening
ਅਮਿਉ - ਅੰਮ੍ਰਿਤ (nector)
ਅਪੁ- ਜਲ/ਪਾਣੀ
ਤੇਜੁ- ਅੱਗ
ਬਾਇ -ਹਵਾ
ਗਲ ਫਰੋਸੀ - ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਖੱਟੀ ਖਾਣ ਵਾਲਾ
ਬੋੜੀ- ਡੋਬੀ (ਡੋਬ ਦੇਣਾ)
ਅਵਤਾ- ਆਪ ਹੁਦਰਾ
ਗੁੰਫਹੁ - ਗਦਿਆ ਜਾਣਾ, ਸਮਾਅ ਜਾਣਾ (to merge)
ਤਰਵਰੁ-ਬਿਰਖ (Tree)
ਕੂਪੁ- ਖੂਹ (well)
ਦਾਦੁਰ/ਦਾਦਿਰ/ਦਾਦਿਰਾ -ਡੱਡੂ (frog)
ਅਲਉਤੀ (ਕਾ ਜੈਸੇ ਭਇਆ ਬਰੇਡਾ)- ਮਿਸ਼ਰੀ
ਬਰੇਡਾ - ਸ਼ਰਬਤ
ਬਟਕ- ਬੋਹੜ (Banyan)
ਥੀਰ- ਥਿਰ (stable)
ਹਰਹੁ- ਦੂਰ ਕਰਨਾ (Take away)
ਬਿਪਤਿ- ਮੁਸੀਬਤ (Hard time or hardship)
ਕਲ- ਸੱਤਿਆ /ਜਾਨ (life/ breath)
ਅੰਦੋਹੁ- ਚਿੰਤਾ (worry/anxiety)
ਅੰਦੇਸਾ-ਚਿੰਤਾ/ਫਿਕਰ (worry/anxiety)
ਗਨੀ- ਧਨਾਢ (rich/wealthy)
ਬਪੁੜਾ - ਵਿਚਾਰਾ /poor/helpless
ਮਾਮੂਰ-ਰੱਜੇ ਹੋਏ(satiated/content)
ਪਾਹਰੂਅਰਾ- ਰਾਖਾ (night watchman)
ਵਿਸੇਖੁ - ਮੱਥੇ ਕੇਸਰ ਆਦਿ ਦਾ ਟਿੱਕਾ (ਕੇਸਰ ਉੱਤਮ ਭਾਵ ਭਗਤੀ ਦਾ ਟਿੱਕਾ)
ਗਹਿਣ - ਡੂੰਗਾ /deep
ਗਤਿ - ਅਵਸਥਾ / Condition /stage
ਸਹਲੀ- ਸਫਲ /successful
ਖੇਪ- ਸੌਦਾ /deal/merchandise
ਪਾਂਤਿ - ਖਾਨਦਾਨੀ /
ਸਰੰਜਾਮਿ - ਆਹਰ ਵਿੱਚ/ in work
ਬਿਲਛਤ- ਅਨੰਦ ਮਾਨਣਾ (enjoy)
ਖੀਵਾ-ਮਸਤ (ecstatic)
ਨਿਹੋਰਾ - ਉਲਾਹਮਾ/ਮਿੰਨਤ /ਤਰਲਾ
ਵਜਹੁ- ਵਜੀਫਾ (wage/scholarship)
ਖਵਤੋ - ਸਹਾਰਨਾ (tolerate)
ਬੀਆ - ਦੂਜਾ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ) / other than God
ਸੋਇ - ਸੋਭਾ (glory)
ਭਰਾਨਿ - ਭਰਾਂਤੀ/ ਭਟਕਣ (distraction
ਓਲਗੀ(ਆ)- ਲਾਗੀ (
ਗਾਰਬਿ - ਅਹੰਕਾਰ ਨਾਲ
ਅਟਿਆ - ਲਿਬੜਿਆ
ਸਠ- ਵਿਕਾਰੀ
ਫਾਥੋਹੁ - ਫਸ ਰਿਹਾ
ਹਿਕਮਤਿ- ਚਾਲਾਕੀ
ਹੁਜਤਿ- ਦਲੀਲਬਾਜੀ /ਅਸ਼ਰਧਾ
ਮਾਸ - ਮਹੀਨੇ/ਮਹੀਨਾ
ਪਗ ਉਪੇਤਾਣਾ- ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਨੰਗਾ (bare foot)
ਭਉਜਲੁ-ਸੰਸਾਰ ਸਮੁੰਦਰ
ਬੋਹਿਥ- ਜ਼ਹਾਜ਼ (ship)
ਖੇਵਟੁ- ਮਲਾਹ (Captain/Shipman)
ਘਿਰਤੁ - ਘਿਉ
ਬਿਗੂਤਾ- ਖੁਆਰ ਹੁੰਦਾ (ruined in degraded ideology)
ਨਿਹਚਲੁ- ਸਥਿਰ/ ਪੱਕਾ (permanent)
ਅਗਰਕ- ਅੱਗੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ, ਆਗੂ (leaders)
ਬੀਥੀ-ਗਲ਼ੀ (street)
ਵਜਹੁ- ਵਜੀਫਾ (scholarship)
ਦੋ ਦਾਹਾ- ਦੋ ਦਿਨ (two days)
ਸੀਧਰੀ- ਚੰਗੀ ਸਿੱਧੀ (Decent)
ਆਢ- ਅੱਧੀ ਦਮੜੀ (half penny)
ਪੰਕਜ- ਪੰਕ ਚਿਕੜ ਅਤ ਪੰਕਜੁ/ਪੰਕਜ ਚਿਕੜ ਦਾ ਮੋਹ (mud)
ਕਰ- ਹੱਥ (Hand)
ਪਗੁ-ਪੈਰ (foot)
ਭੇਰੀ- ਨਗਾਰੇ
ਤੇਗਬੰਦ-ਗਾਤਰੇ (sword belts)
ਗਾਡਰ- ਭੇਡ (sheep)
ਹਰਮ-ਮਹਿਲ (Palace)
ਹਰਮਾ-ਪਰਦੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਔਰਤ (harem)
ਛਾਈ ਮਾਈ- ਅਲੋਪ ਹੋਣਾ (disappear or vanish)
ਗੋਇਲ- ਗਵਾਲਾ/ ਪਸ਼ੂ ਚਾਰਨ ਵਾਲਾ (Shepherd)
ਅਬਿਚਲ - ਅਟੱਲ (forever)
ਮੁਸਕਿ- ਕਸਤੂਰੀ (ਦੀ ਸੁਗੰਧ)
ਆਡੰਬਰੁ- ਸਜਾਵਟ
ਬੂਆੜ- ਅੰਦਰੋ ਸੜਿਆ ਹੋਇਆ
ਵਦੀ - ਮਿਥਿਆ ਹੋਇਆ
ਵਜਗਿ - (ਪਰਗਟ) ਹੋਣਾ
ਵਦੀ ਸੁ ਵਜਗਿ- ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਓਹ ਹੋਣਾ (to happen as per destiny)
ਕੁੰਭ - ਘੜਾ (pitcher)
ਓਮੀ- ਅਨਪੜ੍ਹ (illiterate)
ਬਾਦੰ- ਬਹਿਸ (argument)
ਸਿਲ-ਪੱਥਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ (statue)
ਵੇਤਗਾ - ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੀ (without)
ਗਟਕਾਵਹਿ-ਖਾ ਜਾਵੇ
ਚਿਰਗਟ- ਪਿੰਜਰਾ (cage)
ਚਟਾਰਾ- ਚਿੜਾ (male sparrow)
ਚਨਣਾਠੀਆ- ਚੰਦਨ ਦੀ ਲੱਕੜ (sandalwood)
ਉਰਸਾ - ਸਿਲ ਚੰਦਣ ਘਸਾਉਣ ਵਾਲਾ ਵੱਟਾ (stone)
ਕੁੰਗੂ - ਕੇਸਰ (saffron)
ਮਧੇ - ਵਿੱਚ (ਲੱਖਾਂ/ਕਰੋੜਾ ਵਿੱਚ)(among)
ਨਿਸਿ ਅਰ ਭੋਰ (ਸਵੇਰ) - ਰਾਤ ਅਤੇ ਦਿਨ
ਅਪਜਸ- ਬਦਨਾਮੀ (defamation) 500

ਮਖਤੂਲ- ਰੇਸ਼ਮ
ਸੁਪੇਦ- ਸਫੈਦ (white)
ਕੋਮਨ ਸਿਰਿ- ਉੱਚੀ ਕੁਲ
ਕੋਮਾ - ਉੱਚਾ (High/elite)
ਸੀਕਾ-ਸਿੱਕਾ (coin)
ਨਾਨਾ੍- ਨੰਨਾ /ਛੋਟਾ
ਅਸਥੂਲੁ- ਮੋਟਾ
ਤਸਕਰੁ- ਚੋਰ (thief)
ਓਚਕਾ- ਲੁਟੇਰਾ (robbers)
ਬਿੰਦੇ - ਸਮਝਣਾ/ਪਹਿਚਾਨਣਾ (To understand)
ਪਰਜਾਲੀ- ਸਾੜੀਏ (burn)
ਤਿਮਰ -ਹਨੇਰਾ
ਕੁੰਚਰ/ਹਸਤੀ- ਹਾਥੀ (elephant)
ਕਪੋਤਿ - ਕਬੂਤਰ (pigeon)
ਮੈਲਾਗਰ - ਚੰਦਨ
ਚਡਾ - ਮਥਾਜੀ / ਅਧੀਨਗੀ (bondage)
ਅੰਕਿ- ਗੋਦ (lap)
ਬਿੰਜਨ-ਭੋਜਨ (food)
ਪਇਅੰਪੈ-ਪੈਰੀਂ ਪੈਣਾ
ਗਹਿ- ਫੜ੍ਹ ਕੇ/ ਫੜ੍ਹਨਾ (hold)
ਭੁਜਾ-ਬਾਂਹ (arm)
ਉਦਕੁ /ਉਦਕਿ - ਪਾਣੀ (ਵਿੱਚ)
ਉਦਰ/ਉਦਰੁ- ਪੇਟ/ਢਿੱਡ (belly/abdomen)
ਅਮੇਉ - ਜੋ ਮਿਣਿਆ ਨਾ ਜਾ ਸਕੇ (Infinite)
ਗਉਹਰ- ਡੂੰਘਾ (deep)
ਜੁਲਾਂ - ਤੁਰਨਾ ਜਾਂ ਤੁਰਾਂ
ਅੰਮੜੀਆਸ - ਅੱਪੜ ਜਾਣਾ / ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹੋਣਾ
ਅਕੂਅਣਾ - ਬੋਲ ਚਾਲ ਬਣਾਉਣਾ (Conversate)
ਜਿਨੂਰਾ - ਛੋਟਾ ਜਿੰਨ/ ਭੂਤਨਾ (demons)
ਮੁੰਧੇ- ਹੇ ਇਸਤਰੀਏ (hey, lady)
ਸਣੁ- ਸਮੇਤ (along with)
ਅੰਮਾਲੀ- ਹੇ ਸਖੀ (hey, friend)
ਫੁਸੀ - ਕਮਜੋਰ (weak)
ਸਮਸਰੇ- ਬਰਾਬਰ (equal)
ਕੜੀਆਲੁ - ਲਗਾਮ (bridle)
ਖੜਕੁ - ਅਸ਼ਾਂਤੀ
ਕੁਵਲੀਆ- ਕੰਸ ਦਾ ਭੇਜਿਆ ਹਾਥੀ
ਬੇਦਨ - ਪੀੜਾ /ਦੁੱਖ (misery/illness)
ਕਾਣਿ- ਮੁਥਾਜੀ (bondage/enslavement)
ਅਗਾਧਿ - ਬੇਅੰਤ /ਅਥਾਹ (beyond narration)
ਖੰਨਾ - ਖੰਡਾ (duoble edge sword)
ਤਤ ਬੇਤਾ - ਭੇਦ/ਅਸਲੀਅਤ ਸਮਝਣ ਵਾਲਾ (Realistic)
ਬੋਧਿ- ਬੁੱਧੀ (ਰਾਹੀਂ) (by) wisdom
ਬਿਖਿਆਸਕਤ - ਨਾਸ਼ਵਾਨ (ਮਾਇਆ) ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ
ਕਰਪਾਤੀ (ਹੱਥਾਂ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗਣਾ)
ਵਿਖਾ - ਚਰਨ / ਕਦਮ
ਬੇਢੀ - ਤਰਖਾਣ (carpenter)
ਉਥਾਰੈ - ਦਬਾਓ ਜਾਂ ਘਬਰਾਹਟ (torment)
ਗੋਪਿਆ - ਨਿੰਦਣਾ (condemn)
ਧਰਕਟ - ਵਿਭਚਾਰੀ (wicked)
ਸਠੋਰਿ - ਮੂਰਖ/ਠੱਗ/ਕੰਜੂਸ (fool (miser)
ਸਕੇਲਾ - ਸਮੇਟਣਾ (wind up)
ਕਟਕ - ਕੜਾ (Gold Bracelet)
ਸਾਉ- ਰਸ/ਸੁਆਦ (essence)
ਜੋਇ- ਜੋ ਮਨੁੱਖ (those who)
ਲੇਫ- ਰਜਾਈ/ ਕੰਬਲ
ਜੰਮਨਿ- ਉੱਗਣਾ (grow)
ਢਬੁ- ਤਰੀਕਾ (way)
ਦਾਝਹਿ - ਸਾੜਨਾ (burn)
ਹਰਖੁ - ਖੁਸ਼ੀ (Happiness)
ਰਾਵੇ - ਮਾਨਣਾ (enjoy)
ਵਰਮੀ- ਸੱਪ ਦੀ ਖੁੱਡ (snake hole)
ਮਰਤ- ਧਰਤੀ (earth)
ਕੁਰੰਕ- ਹਰਨ (Deer)
ਪਇਆਲ-ਪਾਤਾਲ (Hades)
ਅਲਪ - ਥੋੜੇ ਸਮੇ ਲਈ (not long lasting)
ਨਿਸੰਗ - ਝਾਕਾ ਲਾਹ ਕੇ (fearlessly)
ਮੁਕਰ- ਸ਼ੀਸ਼ਾ (mirror)
ਜੈਬੋ - ਪਹੁੰਚਣਾ (reach/arrive)
ਸਮੂਰਤੁ- ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ (auspicious time)
ਜੋਜਨ - ਚਾਰ ਕੋਹ (Five miles)
ਅਸੁ - ਘੋੜਾ (horse)
ਅਢੁ - ਅੱਧੀ ਕੌਢੀ (not a penny)
ਆਫੂ - ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ/ਬਖਸ਼ੇ ਜਾਂਦੇ (forgiven)
ਭਾਵੀ - ਭਾਣਾ (ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਣਾ ਹੀ ਹੈ) destiny
ਉਦੋਤ - ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣਾ (evolve)
ਡੀਹਰ- ਮੱਛੀ (fish)
ਗਾਥੁ- ਸਰੀਰ (body)
ਪਰਮਲੁ- ਸੁਗੰਧ (Fragrance)
ਰੂਆਈਐ - ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰੀਏ (complain)
ਪ੍ਰਾਛਤ - ਪਾਪ (sins)
ਸਿਰੰਦਾ/ਸਿਰੰਦੇ- ਸਿਰਜਣਹਾਰ (The creator)
ਕਰਨ- ਕੰਨ (ear)
ਅਧ੍ਰਵ - ਨਾਸਵਾਨ (perishable)
ਡਾਡੀ- ਜ਼ਰੀਬ (A land measuring chain)
ਅਭੈ ਦਾਨ-ਨਿਰਭੈਤਾ ਦਾ ਦਾਨ (gift of fearlessness)
ਦਰ ਸਰੀਤਾ - slave of doorstep
ਕਵਲਾ- ਮਾਇਆ (wealth)
ਅਲਿ - ਭੌਰਾ (moth)
ਗਰੂਆ - ਆਦਰ ਯੋਗ (worth respect)
ਤਰੁਨਿ - ਜਵਾਨ ਇਸਤਰੀ (young women)
ਭਰਤ/ਭਰਤਾ - ਖਸਮ/ਪਤੀ (husband)
ਕੁਠਾਰੁ- ਕੁਹਾੜਾ (axe)
ਛੇਰੀਂ- ਪਿੰਜਰੇ ਦੀਆਂ ਵਿਰਲਾਂ (gaps of cage)
ਜੰਬੁਕੁ- ਗਿੱਦੜ (jackal)
ਠਿਠਕੀ- ਫਿਟਕਾਰੀ (cursed)
ਪਾਰੰਗਤਿ - ਸੰਸਾਰ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਵਸਥਾ
ਖੁਧਿਆ - ਭੁੱਖ (hunger)
ਮੂਠੁ- ਠੱਗਿਆ ਹੋਇਆ (being plundered)
ਅਸਾਧ - ਲਾਇਲਾਜ (Terminal disease)
ਆਥ- ਮਾਇਆ (wealth)
ਡੁਮਣੋ - ਦੁਚਿੱਤਾ (double minded)
ਤਸੂਆ -ਰਤਾ ਭਰ ਵੀ (Even a little bit)
ਕਾਈ - ਜਾਲਾ (Moss/water moss)
ਨੀਕੇ - ਚੰਗੇ / ਨੇਕ (virtuous/decent)
ਓਮਾਹਾ - ਅਨੰਦ ਜਾਂ ਖਿੜਾਓ ਦੀ ਅਵਸਥਾ (state of joy)
ਸੰਨਾਹਾ - ਸੰਜੋਅ/ ਲੋਹੇ ਦੀ ਜਾਲੀ ਦੀ ਜੈਕੇਟ (An iron protection jacket)
ਬਿਗਸੁ- ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ (Happily)
ਡਿਠੋਮਿ - ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ (I see)
ਹਿਵੈ - ਬਰਫ (snow)
ਥੇਕ/ਥੇਕੈ - ਮਿਆਨ (scabbard)
ਉਨਵੈ /ਊਨਵ - ਬੱਦਲ ਨੀਵਾਂ ਹੋ ਕੇ ਵਰਸਣਾ (cloud hang low & rain)
ਬਿਮਲੁ - ਜਲ
ਮੰਝਾਰਿ - ਵਿੱਚ (between)
ਜਾਵਲ -ਜਾਲਾ (scum)
ਪਦਮਨਿ- ਕਮਲ /ਕੌਲ
ਅਲੀਅਲ - ਭੌਰਾ
ਕੁਮੁਦਨੀ - ਕੰਮੀ (ਚੰਦ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਖਿੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ)
ਪਿਸਨ - ਚਿੱਚੜ (Tick)
ਭਾਖੁ - ਉਚਾਰ /ਜਪ (Chant)
ਸਾਮ - ਸ਼ਰਨ (refuge)
ਸਰਬਾਣਾ - ਤੀਰ ਅੰਦਾਜ਼ (Archer)
ਅਜਾਚੀ - ਜੋ ਜਾਚਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਭਾਵ ਕਿਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ
ਲਤਾ - ਵੇਲ (vine)
ਗੋਇ- ਧਰਤੀ (earth)
ਤੋਖਿਤ- ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (pleased)
ਪ੍ਰਿਥਮਿ - ਧਰਤੀ (earth)
ਭਿਗਾ- ਪਤੀਜਦਾ ਹੈ (appeased)1083
ਮਾਰਫਤ/ਮਾਰਫਤਿ -ਗਿਆਨ (wisdom)

ਅਲਗਉ - ਨਿਰਲੇਪ/ਅਲੱਗ (unattached)
ਜੋਇ - ਤੱਕਦਾ (see)
ਮਧੂਕੜਉ - ਭੌਰਾ (bumble bee)
ਅੰਙਣੇ- ਵਿਹੜੇ (Courtyard)
ਕੁਲਖੇਤਿ - ਕਰੁਕਸ਼ੇਤਰ
ਮਨਸਾ - ਮਨ ਦਾ ਫੁਰਨਾ (desire)
ਬਾਇਸ- ਕਾਂ (crow)
ਸੂਕਰ - ਸੂਰ (pig)
ਮਿਹਰੀ- ਮਹਿਲ/ ਘਰਵਾਲੀ (wife)
ਮਰਹਟ - ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ (Cremetorium/ Grayard)
ਖੋਂਦ- ਦਾਖ ਦਾ ਰਸ / ਅੰਗੂਰੀ ਸ਼ਰਾਬ
ਗਨੀਵ- ਅਮੋਲਕ (priceless)
ਉਦਾਸਾਏ- ਤਿਆਗੀ (ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ)
ਪੁਰ - ਨਗਰ
ਪਾਟਨ - ਸ਼ਹਿਰ
ਅਹੇਰਾ - ਸ਼ਿਕਾਰ
ਜੋਹਾਰੁ- ਨਮਸਕਾਰ (to bow in honour)
ਅਗਾ /ਅਘ- ਪਾਪ (sins)
ਸੂਲਾਕੁ - ਲੋਹੇ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਸੀਖ
ਦੇਹੁਰਾ - ਮੰਦਰ (Temple)
ਘ੍ਰਿਤ - ਘਿਉ (Ghee)
ਨਾ ਸਾਬੂਰੁ - ਬੇ ਸਬਰਾ (unsatisfied)
ਪਖਾਨ - ਪੱਥਰ /ਪਹਾੜ (stone/Hill)
ਭੇਲਾ - ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ/ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ
ਧੂਰਤੁ- ਚਤੁਰ (clever)
ਕਾਥੂਰੀ - ਕਸਤੂਰੀ/ Musk
ਛੀਕਿ - ਖਿੱਚਕੇ/ ਜੋਰ ਨਾਲ
ਆਤੁਰੁ- ਦੁਖੀ/ਵਿਆਕੁਲ (miserable)
ਤਾਕੁ - ਦਰਵਾਜ਼ਾ/ Door
ਉਘੜੈ - ਖੁੱਲ੍ਹੇ /open
ਕਵਲਾ - ਮਾਇਆ
ਕੁੰਗੂ - ਕੇਸਰ (Saffron)
ਮਖਟੂ - ਨਖੱਟੂ / ਜੋ ਕੁਝ ਖੱਟ ਕਮਾ ਨਾ ਸਕੇ (Wh cannot earn)
ਮਸੁ- ਸਿਆਹੀ (ink)
ਮਸਵਾਣੀ- ਦਵਾਤ (inkpod)
ਤੋਇਅਹੁ/ ਤੋਆ - ਪਾਣੀ (water
ਸੁਰਾ- ਸ਼ਰਾਬ (wine)
ਪਰਵਿਰਤ - ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ
ਨਿਰਵਿਰਤ - ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ
ਰੈਬਾਰਿਆ - ਰਹਿਬਰ
ਪੰਨੈ - ਲੇਖੈ ਵਿੱਚ/ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ
ਬਾਨਵੈ - ਬਵੰਜਾ (fifty two)
ਹੇਲਾ - ਖੇਡ (diferent) (play
ਉਹ ਬੇਰੈ - ਓਸ ਵੇਲੇ ਤੋਂ
ਮਨੂਰੁ- ਜੰਗਾਲਿਆ ਲੋਹਾ (rusted iron)
ਕੰਚਨ- ਸਿਉਨਾ/ਸੋਨਾ (Gold)
ਸਰੁ- ਤੀਰ (arrow)
ਸਗਾਰਵਾ - ਆਦਰ ਯੋਗ (worth respect)
ਬਿਸਥੀਰਨ- ਖਿਲਾਰਨਾ
ਨਿਹਕੇਵਲ- ਜਿਸਨੂੰ ਵਾਸ਼ਨਾ ਨਾ ਸਕੇ
ਰਸਾਤਲਿ- ਡੂੰਗੇ ਥਾਂ/ਪਾਤਾਲ /ਨਰਕ
ਉਡਵਾ - ਤਾਰੇ (stars)
ਨਿਸਿ/ਨਿਸ - ਰਾਤ (Night)
ਬਾਸੁਰ/ਬਾਸਰ - ਦਿਨ (Day)
ਰੈਣੀ - ਰਾਤ (Night)
ਜਾਰ/ਜਾਰੈ- ਸਾੜਨਾ (burn)
ਪੋਖਰਿ - ਛੱਪੜ (pond)
ਥੀਓਮਿ - ਹੋ ਗਿਆ / ਹੋਇਆ ਪਿਆ

ਗਹਿਲਾ - ਬੇਪਰਵਾਹ /ਝੱਲਾ
ਗਹਿਲੜੋ - ਬਾਵਲਾ / ਝੱਲਾ
ਦ੍ਰਮ - ਰੁੱਖ (Tree)
ਸਪੂਰ - (ਫਲ੍ਹ ਨਾਲ) ਭਰਿਆ
ਮਵਲਸਰਾ- ਮੌਲਸਰੀ ਦਾ ਰੁੱਖ
ਆਸਾਸੈ- ਲੋਚਦੇ ਹਨ
ਰੂੜੋ- ਸੁੰਦਰ (beautiful)
ਬਰੀ ਨਾਰਿ- ਵਹੁਟੀ (wife)
ਮਰਘਟ-ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ (graveyard)
ਬੇ ਗਲ- ਹੋਰ ਗੱਲ (another thing)
ਬਿਲੋਵਨ/ਬਿਲੋਵਹੁ - ਰਿੜਕਣਾ (churn)
ਅਪਰ- ਬਲਵਾਨ (strong)
ਪਰਹਰਿ- ਤਿਆਗਣਾ (abandon)
ਕੋਪੁ- ਗੁੱਸਾ (anger)
ਪਾਗ- ਪੱਗ (turban)
ਡੇਰੀ-ਟੇਡੀ (zig zag)

ਦੰਫਾਨ - ਤਮਾਸ਼ਾ
ਛੀਕਿ- ਖਿੱਚ ਕੇ/ ਜੋਰ ਨਾਲ
ਖਿੱਚ ਕੇ/ ਜੋਰ ਨਾਲ
ਬੇਤਾਲ - ਭੂਤ /ਪਰੇਤ
ਘਿਧੀ- ਅਪਣਾ ਲੈਣਾ
ਗੀਅ ਰਸ- ਗੀਤ ਦਾ ਰਸ (The essence/pleasure listening to the song)
ਰਸ ਕਸ- ਮਿੱਠਾ ਕੌਸੇਲਾ
ਮੁਚੁ- ਵੱਡਾ
ਅਡੰਬਰੁ - ਖਿਲਾਰਾ/ ਠਾਠ-ਬਾਠ
ਹਭੁ ਕਿਹੁ - ਹਰੇਕ ਸ਼ੈਅ
ਅਨੁਗ੍ਰਹੁ- ਕਿਰਪਾ
ਤਹਕੀਕ- ਸੱਚ (truth)
ਜਨ- ਇਸਤਰੀ/ਪੁਰਸ਼/ਵਿਅਕਤੀ (person)
ਅੰਡ - ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ
ਟੂਕ - ਧਰਤੀ
ਪਿਸਰ- ਪੁੱਤਰ
ਸਾਹੂ- ਸਵਾਹ
ਵੇਦੀਨ-ਅਧਰਮੀ
ਗੁਪਸਿ-ਗੁੰਦਣਾ
ਪਹਨਾਮ-ਗੁੰਮਨਾਮ (anonymous)
ਬੈਦਕ-ਵੈਦ
ਨਾਟਿਕ-ਨਬਜ਼ (pulse)
ਬਿਲਕ-ਬਿੱਲੀ (cat)
ਮਸਾਈ-ਚੂਹਾ (rat)
ਤਰਨਾਪੋ- ਜਵਾਨੀ (Youth time)
ਅਸਥਾਵਰ-ਸਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜੂਨਾਂ (stable cratures)
ਜੰਗਮ-ਹਿਲਜੁਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਜੂਨਾਂ (moving creatures)
ਬਿਰਾਦਰ- ਭਰਾ (brother)
ਮਿਲਕ-ਜਾਇਦਾਦ (property)
ਅਵਲੋਕਨੁ/ਅਵਿਲੋਕਨ-ਦਰਸ਼ਨ (blessed vision)
ਭੁਅੰਗਮ - ਸੱਪ (Snake)
ਮਹਾ-ਬਹੁਤ too (big)
ਉਗ੍ਰ-ਵੱਡਾ (big)
ਲੂਕੀ- ਚੁਆਤੀ (spark)
ਰਵਾਲ - ਚਰਨ ਧੂੜ ( holy dust of the feet of saints
ਉਰਧ ਮੂਲ - ਉਲਟੀ ਜਾਂ ਉੱਚੀ ਜੜ੍ਹ (not having roots in depth
ਅਉਹਾਣੀ - ਨਾਸ਼ਵਾਨ (worth perishing)
ਛਿੰਗਾ - ਦੰਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਭੋਜਨ ਕੱਢਣ ਵਾਲਾ (tooth pick)
ਉਸਨ- ਗਰਮੀ (summer
ਸੀਤ -ਠੰਡ (cold/winter
ਗਰ ਮਹਿ- ਗਲੇ ਵਿੱਚ (in the neck)
ਲੋਨੁ- ਲੂਣ /ਨਮਕ (salt
ਪਛੋੜੀਐ- ਪਟਕਾਉਣਾ/ ਪਟਕਾ ਕੇ ਮਾਰਨਾ
ਮੈਗਲ/ਮੈਗਲੁ -ਹਾਥੀ (elephant)
ਮੇਦਨੀ- ਧਰਤੀ (the earth)
ਹੀਡ- ਹਿਰਦਾ (mind)
ਭਰੀਡੁ- ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ (corrupt)
ਭੁਸਰੀ-ਗੁੜ ਵਾਲੀ ਰੋਟੀ (sweet bread made of jeggery)
ਛਾਰੁ- ਸਵਾਹ (ashes)
ਭਦੁ- ਸਿਰ ਮੁੰਨਾਉਣਾ (get hair cut)
ਬਸੁਧਾ- ਧਰਤੀ (earth)
ਦਾਧਾ/ਦਾਧੀ- ਸੜਿਆ/ਸੜੀ (ਕੋਈ ਚੀਜ) (burnt (thing)

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ
ਰਾਜਪਾਲ ਸਿੰਘ ਘੱਲ ਕਲਾਂ
Rajpal Singh Ghal Kalan